Գլուխ 4, Դաս 46

Հասարակությունն ու մշակույթը, գենդերային դերերը, բազմազանությունը, սեքսուալության ռեպրեզենտացիան լրատվամիջոցներում

Յուրաքանչյուր մշակույթ ունի իր նորմերը, տաբուներն ու տարբերվող հայացքները կապված սեքսուալության հետ: Վերոնշյալից ելնելով, մշակույթներն ու երկրները պայմանականորեն կարող ենք բաժանել երկու մասի. Պլյուրալիստական և հայրիշխանական (պահպանողական) հասարակություն ունեցող: Պլյուրալիստական հասարակությունում, տարբերվող տեսակետեր ու ապրելակերպ ունենալու անհատի իրավունքը հարգված է:  Ինչ վերաբերում է հայրիշխանական հասարակությանը, այնտեղի բնակիչներն ագրեսիվ վերաբերմունք են ցուցաբերում  տարբերվող կողմնորոշում և նույնականացում ունեցող անձանց նկատմամբ, վտարում են նրանց, հասցնում բանավոր և ֆիզիկական վիրավորանք, հետապնդում, այդ թվում ոչ քաղաքակիրթ մեթոդներով և այդպիսով փորձում անհետացնել կամ աննկատ դարձնել տարբերվող անձանց առկայությունը:          

Հասարակության մեծամասնության շրջանում դեռահասների սեքսուալության մասին գոյություն ունեն չգրված օրենքներ: Սեքսուալության մասին սոցիալական հաղորդագրությունները հաճախ մշուշոտ ու փոխհակասական են:  Բացի այդ, հնարավոր է միմյանցից տարբերվեն նաև սեքսուալության հետ կապված անհատի ընտանիքի ու սոցիումի  հայացքները:  Ընդունել այն արժեքները, որոնք տարբերվում են  անձի ընտանեկան ավանդույթներից, դեռահասի համար բավականին բարդ է, քանի որ նրանք միմյանց են հակադրվում հիմնարար հարցերում և թողնում նրան անորոշության մեջ, թե  ո՞ր կողմը հարգել: Դեռահասի հիմնարար իրավունքները չոտնահարվելու նպատակով, անհրաժեշտ է, որ նա քննադատորեն գնահատի տարբեր աղբյուրներից ստացած տեղեկատվությունը, վերլուծի և ընտրի օպտիմալ, իր համար ընդունելի վարքի  նորմերը, որոնք նա կպաշտպանի և դրանով իրեն չի զգա ճնշված:  Անհատները ոչ մի դեպքում չպետք է ընդունեն որոշումներ միայն այն պատճառով, որ կոնկրետ հարցը կամ վարքագիծը ճիշտ են համարում   նրան շրջապատողները: Նրանք պետք է գործեն իրենց հայեցողությամբ: 

Սեքսուալությունն ու կրոնը  

Սեքսուալության հետ կապված կրոնական հայացքները ազդեցություն են գործում մարդկանց անկախության և վարքի վրա:  Որոշ ընտանիքներ ապրում են այս կամ այն կրոնական ծեսերի համաձայն, իսկ ոմանք՝ ոչ: Կրոնը մարդկանց ուսուցանում է  սիրել միմյանց, պատշաճ վարվել միմյանց նկատմամբ: Բացի այդ, տարբեր կրոններ տարբեր արժեքների վրա են սևեռում ուշադրությունը: Կրոնների մեծամասնությունը քարոզում է, որ սեռական կապ պետք է հաստատել միայն  ամուսնությունից հետո:  Հայրիշխանական երկրներում, վերոնշյալ կարգի պահպանությունը գործնականում պահանջվում է միայն կանանցից, իսկ տղամարդկանցից՝ ոչ: Կրոնները, որոնք ճնշում են մարդկանց սեքսուալ հայացքները կոչվում են պահպանողականներ, դրանց հակադարձն է լիբերալ և համեմատաբար ազատ կրոնները, որոնք այս հարցում ավելի քիչ են սահմանափակում ազատության շրջանակը:  Մարդու հավատքը կարող է մեծ դեր խաղալ նրա կյանքում սեքսուալության հետ կապված  որոշում ընդունելիս:  Եթե երկու անձ ունեն միմյանցից տարբերվող սեքսուալ հայացքներ և արժեքներ,  ապա կոնֆլիկտն ակնկալելի է:  Որոշ մարդիկ այսօր ևս հարգում են այն, ինչ ուսուցանում է կրոնական դավանանքը, թեև իրենց կյանքում չեն պահպանում այդ կարգը: Տարբեր կրոնական հայացքներ ունեցող զուգընկերների  միջև սեքսուալ հարցերի շուրջ  դժվար է հասնել կոնսեսնսուսի (համաձայնություն), քանի որ նրանք գործում են ոչ թե սեփական կարծիքի, այլ ուրիշի հորդորած ծեսերի համաձայն: Ժամանակակից աշխարհում ազատ սեռական հարաբերությունները, այդ թվում լեզբուհի, գեյ, բիսեքսուալ և տրանսգենդեր անձանց բացահայտորեն ընդունում է հոգևորականների հետզհետե  աճող թիվը:  

Բազմազանություն 

Մշակույթ, էթնիկ պատկանելություն, ռասա, կրոն, սեռ, սեքսուալ կողմնորոշում, գենդերային նույնականություն, ֆիզիկական կարողություններ, տարիք - սա այն չնչին թվարկացանկն է, որը կարևոր ազդեցություն է գործում անձի մտածելակերպի, վարվելակերպի, ապրելակերպի և տեսքի վրա: Խտրականությունը արգելվում է օրենքով, քանի որ այն սահմանափակում է յուրաքանչյուր անձի կարողությունների առավելագույնը ամբողջությամբ կիրառելու հասարակության պոտենցյալը:  Խտրականությունը բացասական ազդեցություն է գործում անհատի, ընտանիքի և հասարակության  վրա, թեև որոշակի նշանից ելնելով մարդիկ հաճախ են դառնում խտրականության զոհ, ինչը նվազեցնում է նրանց ինքնագնահատականը, ստեղծում անհավասար միջավայր և կարողություններ, ֆիզիկական և էմոցիոնալ հիմնախնդիրներ և այլն: Իրականում,  մարդկանց կյանքը հարուստ է այն ժամանակ, երբ նրանք ըմբռնումով են մոտենում և բացահայտորեն  ընդունում բազմազանությունը: Հասարակությունն ավելի արդյունավետ է, երբ  նրա տարբերվող անձինք հարգալից են վերաբերվում միմյանց հայացքներին: Մարդիկ ունեն, խտրականությունը բողոքարկելու և փոքրամասնություններին աջակցելու  իրավունք, նրանց իրավունքները ոտնահարվելու դեպքում: Որպեսզի պայքարն ունենա արդյունք, օրենքը, ոստիկանությունը  և պատիժը հիմնախնդիրների դեմ պետք է գործեն համաձայնեցված և արդյունավետ:  

Սեքսուալությունն ու լրատվամիջոցները

Լրատվամիջոցը մեծ ազդեցություն է գործում սեքսուալ տեղեկատվության, արժեքների և վարքագծի  վրա: Սոցցանցերի, հեռուստատեսության, ռադիոյի, ֆիլմի, գրքի կամ ամսագրի միջոցով տարածվող տեղեկատվությունը միշտ չէ, որ ստույգ է: Արդիականության համար բնորոշ է ստանալ շատ տեղեկատվություն, որի մեծ մասը  անորակ է, ստուգված չէ, չի հիմնվում փաստերի ու  հետազոտությունների վրա,    ծայրահեղ մակերեսային է  և հաճախ ամրապնդում է արդեն գոյություն ունեցող սխալ պատկերացումները այս կամ այն առարկայի, այդ թվում նաև սեքսուալության մասին:  

Զանգվածային տեղեկատվության միջոցները կարծրատիպեր պարտադրելու ամենահզոր գործիքներից մեկն է:   ԶԼՄ-ները հաճախ մարդուն կարծրատիպերով մտածելակերպին են ընտելացնում: Դրա արդյունքում տեղեկատվության  սպառողի  մտավոր մակարդակը այնքան է ընկնում, որ գիտակցության մեջ կարծրատիպեր հաստատելու անհրաժեշտ գործիքներից մեկը դառնում է կրկնությունը:   Ժամանակի անբավարարությունը, ինչպես նաև օպերատիվության  ապահովման և լսարանի վրա առավելագույն ազդեցություն գործելու անհրաժեշտությունը տանում է դեպի այն, որ լրագրողները նախապատվությունը տալիս են տեսարաններին և սենսացիոն երևույթներին և ոչ թե  հարցի վերլուծությանն ու  խորաթափանց ուսումնասիրությանը:    

ԶԼՄ-ների աշխատանքի մեթոդներից մեկն է նաև տեղեկատվության առասպելացումը (հուն. mythos-ասք, առասպել): Մարդու գիտակցության մեջ առասպելներ ամրապնդելու տեխնիկան ԶԼՄ-ներում մեծ դեր է խաղում: Առասպելները ամրապնդվում են գիտակցության մեջ և ազդեցություն են գործում մարդու զգացմունքների ու վարքագծի վրա: Առասպելները չափազանց կենսունակ են, ինչը բխում է նրանից, որ իրական փաստերն ու իրադարձությունները շրջանցելով  նրանք արդեն երաշխավորած ունեն  ճշմարտության ու   դոգմայի կարգավիճակը:  Ի վերջո, տեղեկատվությունը, որի իրականությունը ստուգելու ցանկություն կամ հնարավորություն տեղեկատվություն ստացողը չի ունեցել, ընդունում է այն որպես  լիակատար ճշմարտություն միայն ու միայն այն պատճառով, որ այն լիովին համապատասխանում է իր պատկերացումների մեջ գոյություն ունեցող աշխարհի պատկերին: Արդյունքում ստանում ենք այն իրավիճակը, երբ  մարդիկ իրական փաստերը ըմբռնում են որպես հիմարություն, իսկ կարծրատիպերին ու առասպելներին ՝ հավատում:   

Սեքսուալությունն ու արվեստը

Սեքսուալ և էրոտիկ բնույթի նկարները/պատկերները արվեստում սովորական երևույթ է:  Դրանք հաճախ արտացոլված են երաժշտության մեջ, ֆիլմերում, դրամատուրգիայում և գրականության մեջ: Սեքսուալ նկարների բնօրինակը պատմության ընթացքում փոխվում և կատարելագործվում էր:  Որոշ մարդկանց համար սեքսուալ և  համարձակ նկարը հնարավոր է լինի անպարկեշտ: Էրոտիկ նկարների ներգործության արդյունքը հասարակության վրա բավականին ակնհայտ է և այս կամ այն ժամանակ ստեղծված նմուշը կարող է արտացոլել, թե սեքսուալության մասին ինչ էր մտածում անձը այդ նմուշի ստեղծման ժամանակաշրջանում:   Չնայած նրա, որ էրոտիկ աշխատությունները ևս համարվում են արվեստի մասերից մեկը  և կազմում բավականին մեծ մասը, որոշ մարդիկ առ այսօր փորձում են սահմանափակել այն և պահել շրջանակներում: 

Եթե դասի վերաբերյալ մեկնաբանություններ, հարցեր կամ խորհուրդներ ունեք: Գրե՛ք մեզ